“Je kunt op allerlei manieren je pijngrens beïnvloeden.”

pijnonderzoeker Hans Timmerman

Pijn komt geregeld voor bij mensen die net lyme hebben opgelopen én bij mensen met chronische lyme, bijvoorbeeld stekende pijn, gewrichtspijn, hoofdpijn, zenuwpijn.

“Chronische pijn is echt een ziekte. Mensen raken in een sociaal isolement, mensen raken hun baan kwijt, mensen krijgen financiële problemen. Het is lijden.”
 
"Iedereen ervaart pijn anders. De pijngrens is bij iedereen anders. Het is moeilijk om de pijn van een ander in te schatten." Een interview met pijnonderzoeker Hans Timmerman van Radboudumc en UMC Groningen. Hij brengt in kaart wat de pijngrens eigenlijk is en waarom die pijngrens verschilt van persoon tot persoon.
 
Dit artikel is gebaseerd op het interview met pijnonderzoeker Hans Timmerman, NPO Radio 1 MAX Nieuwsweekend, 19 augustus 2023 en het artikel
‘De pijngrens is een stuk niemandsland waar iedereen zijn eigen streep trekt, NRC, 17 augustus 2023. Goed om te weten dat deze bronnen niet specifiek ingaan op pijn bij lyme.
 
“Acute pijn heeft een functie. Als we geen pijn meer voelen, voel je niet dat je een blindedarmontsteking hebt. Dan ga je dood. Of dan voel je niet dat je je hand in kokend water steekt. Als je je verstapt en je enkel doet pijn, is het heel nuttig dat je daar rekening mee houdt.”
 
“Heel vaak is de definitie van chronische pijn dat het langer dan drie maanden duurt. Ik vind het zelf beter om te kijken naar: wat is de normale tijd om ergens van te herstellen? Als het dan langer duurt praten we over chronische pijn.”
 
“Er zijn mensen die helemaal geen pijn voelen. Dat is een aandoening. En ook chronische pijn is een aandoening op zich. Het is echt een ziekte. Gelukkig is chronische pijn nu opgenomen in de ICD-11, dat is de elfde versie van de internationaal gehanteerde lijst van ziekten van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Hierdoor kunnen we zien welke patiënten in ons ziekenhuis chronische pijn hebben.”
 
“Er zijn ook mensen die pijn seksueel opwindend vinden. Ik heb daar geen onderzoek naar gedaan. Er zit dan een beloning bij. Maar onze patiënten met chronische pijn hebben geen beloning van hun pijn. Mensen raken in een sociaal isolement, mensen raken hun baan kwijt, mensen krijgen financiële problemen. Het is lijden.”
 
“Wat wij doen met patiënten én met gezonde vrijwilligers is dat we meten wanneer ze iets voelen, wanneer ze pijn gaan voelen en hoeveel pijn ze kunnen verdragen: de tolerantiegrens. We kunnen dat op verschillende manieren:

• Met kleine haartjes op de huid kunnen we bepalen wanneer iemand iets gaat voelen. Dat meten we in millinewton. Zoals de meter een eenheid is van lengte, is millinewton een eenheid voor kracht.

• We kunnen het ook met temperatuur doen, we hebben daar speciale apparaten voor die langzaam kunnen oplopen in temperatuur.

• We kunnen het doen met druk op de huid.”

“Bij dit pijnonderzoek wordt de individuele pijn van de individuele patiënt in kaart gebracht. Iedereen heeft een andere pijngevoeligheid. Pijn is niet alleen een lichamelijke beleving, maar ook een emotionele beleving. De psychologische factoren die meespelen. Dat samen maakt wat jij ervaart als pijn.”
 
“Als je naar bepaalde muziek luistert die je prettig vindt, kun je meer pijn verdragen. In 2016 hebben we op muziekfestival Lowlands onderzoek gedaan naar het effect van muziek op pijn. We hebben gekeken wanneer iemand meer pijn kan verdragen: in stilte, bij voor de proefpersoon de meest verschrikkelijke muziek en met zijn of haar favoriete muziek. We zagen dat mensen tijdens het luisteren van de meest favoriete muziek veel meer pijn konden verdragen dan bij het luisteren naar de meest verschrikkelijke muziek of bij stilte. Wat die favoriete muziek is verschilt natuurlijk van persoon tot persoon: de één van muziek van Frans Bauer verschrikkelijk, een ander gaat daarbij uit z’n dak. Er spelen verschillende dingen mee. Als je een liedje heel leuk vindt ga je bepaalde endorfines aanmaken in je brein, waardoor de pijnprikkel minder hard doorkomt. We kunnen niet uitsluiten dat ook afleiding meespeelt.”
 
“En dan zijn er nog externe omstandigheden: pijn in een donkere, eenzame ziekenhuiskamer is anders dan pijn op een dansfeest met vrienden. Sociale interactie, beweging en ontspanning kunnen pijn dempen. En zelfs kleur: rood staat voor gevaar, bij groen en blauw bleken proefpersonen minder gevoelig voor pijn. Je kunt op allerlei manieren je pijngrens beïnvloeden.”
 
“Zelf zingen helpt tegen pijn. En als dat lukt: erbij bewegen helpt nog beter. En met anderen erbij, dan werkt het nóg beter. Een tip is dan ook om zoveel als dat mogelijk is te bewegen. Als mensen in een ziekenhuis komen is het eerste wat men doet: op bed liggen. Terwijl men lopend bij het bed is gekomen. Ik vind dat nogal vreemd.”
 
“In de sport speelt pijn een andere rol. Als een wielrenner van zijn fiets valt, staat hij heel vaak gewoon weer op en hij fietst verder. Dan komt men er later achter dat hij iets gebroken heeft. Maar als hij niet doorgaat dan is hij uit de wedstrijd. Hij moet door. Adrenaline zal hierbij zeker een rol spelen.”
 
“Wie denkt dat vrouwen een hogere pijngrens hebben, omdat vrouwen kinderen baren, zal opkijken van onderzoek onder meer dan 10.000 Nederlanders. Daaruit bleek dat vrouwen juist gevoeliger zijn voor pijn. Ze hebben lagere pijndrempels. Hoe het precies zit, weet men eigenlijk niet. Mogelijk omdat bij vrouwen andere cellen betrokken zijn bij het doorgeven van pijnprikkels. Hormonen kunnen ook een rol spelen.”
 
“Wanneer houdt pijn op een waarschuwing te zijn en wordt het lijden zonder nut? Waar ik naartoe zou willen: kunnen we voorkomen dat mensen met acute pijn chronische pijn ontwikkelen? Kunnen we dat begrijpen en mogelijk in de toekomst zelfs voorkomen?”